Results 1 to 9 of 9

Thread: ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုး

Threaded View

  1. #1
    Banned   SLADE is on a distinguished road
    Join Date
    Jan 2011
    Posts
    346
    Thanks
    616
    Thanked 4,250 Times in 346 Posts

    Default ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုး

    ICC(International Criminal Court) ကလက္ခံကုိင္တြယ္ႏုိင္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစားမ်ား၊

    တရားရံုးသည္ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈမ်ား (Genocide)၊လူသားမ်ိဳးႏြယ္ တခုလံုးကို ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (Crime Against Humanity)၊ စစ္ပြဲဆုိင္ရာရာဇဝတ္မႈမ်ား(War Crime) တုိ႔ကုိ က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲခံရသည့္ လူပုဂၢိဳလ္တဦးတေယာက္တုိင္းကို ခံုရံုးတင္ အေရးယူႏုိင္ပါသည္။ ထုိအမႈ(၃)မ်ိဳးႏွင့္ အက်ံဳးမဝင္သည့္ က်န္သည့္အမႈမ်ားကို မတုိင္ၾကားႏုိင္ေပ။

    တုိင္ၾကားႏုိင္ေသာအမႈမ်ား
    လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈဆုိသည္မွာ “ႏုိင္ငံသား၊ မ်ိဳးႏြယ္စု၊ လူမ်ိဳးစု (သုိ႔မဟုတ္) ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အသင္းအဖြဲ႔မ်ား အားလံုးကို ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား (သုိ႔မဟုတ္) အခ်ိဳ႕အစိတ္အပုိင္းကုိ ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား” ကုိ ဆုိလုိသည္။

    အပုိဒ္ (၇)အရ “လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ” ႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစား ငါးမ်ိဳးမွာ-

    (၁) လူတစ္စု၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေသာ သတ္ျဖတ္ျခင္း။
    (၂) လူတစ္စု၏ အဖြ႔ဲဝင္မ်ားကို ခႏၶာကုိယ္ သုိ႔မဟုတ္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပင္းထန္စြာ အႏၱရာယ္ျပဳျခင္း။
    (၃) အသင္းအဖြဲ႔တစ္ခုလံုး သုိ႔မဟုတ္ အခ်ိဳ႕ကုိ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်ဆင္းပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ေပၚေစရန္ တမင္တကာ ရည္ရြယ္၍ ထုိအုပ္စု၏ အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိပါးျခင္း။
    (၄) လူတစ္စုအတြင္း၌ ကေလးေမြးဖြားမႈကို တားဆီးရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ခ်မွတ္သည့္ သတ္မွတ္ခ်က္ကုိ လုိက္နာေစျခင္း။
    (၅) ကေလးသူငယ္မ်ားကုိ လူအုပ္စုတစ္စုမွ အျခားလူအုပ္စုတစ္စုသုိ႔ အတင္းအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း။

    လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇ၀တ္မႈမ်ား

    လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား ဆုိသည္မွာ မည္သည့္အရပ္သား လူထုကုိမဆုိ ဦးတည္၍ စနစ္က်က် တုိက္ခုိက္ေသာ (သုိ႔မဟုတ္) က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ တုိက္ခုိက္ေသာ က်ဴးလြန္မႈမ်ား ဟုဆုိထားသည္။
    အပုိဒ္ (၇)အရ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကုိ ထိခုိက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ျပစ္မႈ အမ်ိဳးအစား (၁၁)ခုမွာ -
    (၁) လူသတ္မႈ၊
    (၂) မ်ိဳးျဖဳတ္ျခင္း၊
    (၃) ကၽြန္ျပဳျခင္း၊
    (၄) ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးျခင္း သုိ႔မဟုတ္ အတင္းအက်ပ္ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း၊
    (၅) ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္၍ လူတေယာက္၏ ကုိယ္ပုိင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျပင္းထန္စြာ ဆံုးရႈံးေစျခင္း၊
    (၆) ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊
    (၇) မုဒိမ္းက်င့္ျခင္း၊ လိင္ေကၽြးကၽြန္ျပဳျခင္း၊ အတင္းအၾကပ္ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ေစခုိင္းျခင္း၊ကိုယ္ဝန္ရွိေစျခင ္း၊ ကုိယ္ဝန္မရရွိေစျခင္း၊ အျခားဆိုးရြားေသာလိင္ပုိင္းဆုိင္ရာအၾကမ္းဖက္ၿခင ္း၊
    (၈) သက္ေသအေထာက္အထားျပႏုိင္ေသာ မည္သည့္လူစုကုိမဆုိ ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ (သုိ႔မဟုတ္) ႏုိင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ အမ်ိဳးသားေရး၊ မ်ိဳးႏြယ္စုေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရး၊လိင္စသည့္အုပ္စုမ်ားအား ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊
    (၉) လူမ်ားအား အတင္းအက်ပ္ ေပ်ာက္ဆံုးေစျခင္း၊
    (၁၀) လူမ်ိဳးအသားအေရာင္ ခြဲျခားေရးဆုိင္ရာဝါဒႏွင့္ဆုိင္ေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားၿပဳလုပ္ၿခင္း၊
    (၁၁) တမင္တကာ ရည္ရြယ္၍ ႀကီးစြာေသာ ခံစားမႈကုိ ျဖစ္ေစျခင္း၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာႏွင့္ ခႏၶာကုိယ္ပုိင္း ဆုိင္ရာအရ ျပင္းထန္စြာ ထိခုိက္အနာတရျဖစ္ေစျခင္း စသည့္ အျခားလူမဆန္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို ဆုိလုိသည္။

    အိုင္စီစီသို႔ တိုင္ၾကားႏိုင္မႈ အဆင့္ဆင့္
    အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာရာဇဝတ္မႈတရားရံုးသည္ကုလသမၢ၏အျပည္ျပည ္ဆိုင္ရာတရားရံုးကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းအၾကားျဖစ္ပြားသည့္ ျပႆနာမ်ားကိုေျဖရွင္းရန္၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို တရားစြဲဆိုရန္ မဟုတ္ပါ။
    • - ေရာမသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို အတည္ျပဳလက္မွတ္ထိုး ထားေသာ ႏုိင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားတဦးဦးက မည္သည့္ေနရာတြင္မဆို ထုိသတ္မွတ္ထားေသာ ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ပါက သို႔မဟုတ္ ထိုအတည္ျပဳ လက္မွတ္ ထိုးထားေသာႏုိင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာပိုင္နယ္ေျမေဒသအတြင္း က်ဴးလြန္ေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားျဖစ္ပါက တရားစြဲ ဆိုႏိုင္ပါသည္။
    • - က်ဴးလြန္သူသည္ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေစ၊ သာမန္ အရပ္သားျဖစ္ေစ၊ စစ္တပ္တြင္ တာဝန္ရွိသူျဖစ္ေစ၊ အစိုးရတြင္တရားဝင္ ရာထူးရွိသူျဖစ္ေစ၊ ထိုရာဇဝတ္မႈတြင္ တာဝန္ရွိသည့္ မည္သူ႔ကိုမဆို တရားစြဲဆိုႏုိင္ပါသည္။
    • - တိုင္ၾကားခံရေသာသူသည္ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းျဖစ္ရပါသည္။
    • - ထိုသူသည္ တဦးခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစ အမႈကို က်ဴးလြန္သူ၊
    • - ထိုအမွဳကို က်ဴးလြန္ရန္အတြက္ အမိန္႔ေပးေစခိုင္းခဲ့သူ၊
    • - အမႈက်ဴးလြန္ႏိုင္ေအာင္ အားေပးကူညီပံ့ပိုးေပးခဲ့သူ၊
    • - က်ဴးလြန္သူမ်ားက်ဴးလြန္ႏိုင္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူျဖင့္ အားေပးပါဝင္ခဲ့သူ၊
    • - ထိုအမႈက်ဴးလြန္ရန္ ႀကံစည္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သူ၊
    • - လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မွဳျဖစ္ေအာင္ ေသြးထိုးလံႈ႕ေဆာ္သူ ျဖစ္ရပါမည္။
    • - တရားရံုးအေနျဖင့္ တိုင္ၾကားမႈမ်ားကို လက္ခံလာပါက ထိုက်ဴးလြန္ေသာရာဇဝတ္မႈမ်ားကို မည့္သူက အဓိက၊ အျမင့္ဆံုးတာဝန္ရွိသည္ကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္မည္။
    • - ထိုေနာက္ ထိုအမႈမ်ားတြင္ အမိန္႔ေပးေစခိုင္းေသာသူ၊ ေထာက္ပ့ံကူညီအားေပးသူႏွင့္ စီမံေဆာင္ရြက္သူမ်ားအပါအဝင္ ထိုက်ဴးလြန္မႈတြင္ တာဝန္အရွိဆံုးသူမ်ားကို အျပစ္စီရင္မည္ ၿဖစ္သည္။
    တာဝန္အရွိဆံုးသူကို အျပစ္ရွိေၾကာင္းစံုစမ္းရာတြင္-
    • - စြပ္စဲြခံရေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ က်ဴးလြန္သူမ်ားအၾကားရွိ အထက္၊ေအာက္ဆက္ဆံမႈ၊
    • - စစ္ေခါင္းေဆာင္အေနျဖင့္ ထိုအမွဳကို က်ဴးလြန္ေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း (သို႔မဟုတ္)က်ဴးလြန္ျပီးျဖစ္ေၾကာင္း သိႏိုင္ေသာအေျခအေန၊
    • - ထိုအမွဳကို မက်ဴးလြန္ရန္ တားဆီးႏိုင္ေသာ သို႔မဟုတ္ အေရးယူႏိုင္ေသာ (သို႔မဟုတ္) သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူထံ စံုစမ္းစစ္ေဆးအေရးယူႏိုင္ရန္ ေပးပို႔ႏိုင္ေသာ မိမိ၏ အခြင့္အာဏာကို လိုအပ္သလို လုပ္ေဆာင္ရန္ ပ်က္ကြက္ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ရမည္။
    တရားရံုးသို႔အမႈမ်ားကို တင္ၿပတိုင္ၾကားႏိုင္ရန္ နည္း(၂)နည္း
    (၁) ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ လူပုဂၢိဳလ္တဦးဦးသည္ သူ႔ႏိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္တြင္ျဖစ္ေစ အျခားႏိုင္ငံတခုခုတြင္ျဖစ္ေစ တရားရံုးကသတ္မွတ္ထားေသာ ရာဇဝတ္မႈသံုးမ်ိဳးအနက္ တခုခုကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊

    (၂) အကယ္၍ ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္မထိုးထားေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားကို တိုင္ၾကား မည္ဆိုပါက ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ထိုအမႈကို တရားရံုးသို႔ လဲႊေျပာင္းေပးမွသာ ထိုအမႈကို စံုစမ္း စစ္ေဆးႏိုင္မည္ျဖစ္၏။ ထိုသို႔လဲႊေျပာင္းေပးရန္အတြက္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေကာင္စီ အဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ မဲခဲြဆံုးျဖတ္ရန္ လုိအပ္သည္။ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ေထာက္ခံ၊ ကန္႔ကြက္မဲမ်ားေပးႏိုင္သလို ၾကားေနမဲလည္း ေပးႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔တရားရံုးကို လႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္ရန္အတြက္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံ(၁၅) ႏိုင္ငံအနက္ (၉) ႏိုင္ငံမွ ေထာက္ခံမဲရရွိရန္ လိုအပ္သည္။

    သို႔ေသာ္ အၿမဲတမ္း (၅) ႏိုင္ငံမွ တႏိုင္ငံက ဗီတိုအာဏာသံုးပါက ထုိအမႈကိုတင္ႏိုင္မည္မဟုတ္ေခ်။

    စာခ်ဳပ္ကိုလက္မွတ္ေရးထုိးထားေသာ ႏိုင္ငံကျဖစ္ေစ၊ ကုလသမဂၢ၏လံုျခံဳေရးေကာင္စီကျဖစ္ေစ တရားရံုးေတာ္သို႔ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ေသာအမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈ ဆိုင္ရာတရားရံုးသို႔ တိုင္ၾကားႏုိင္သည္။ ထိုသို႔တိုင္ၾကားလာပါက ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာတရားရံုး၏ တရားစြဲဆို အရာရွိသည္ အက်ဴးလြန္ခံရသူမ်ား၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားခိုင္လံုေသာ ရင္းျမစ္မ်ားမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားစုေဆာင္း၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္း စတင္ရပါသည္။
    ထိုသို႔စံုစမ္းစစ္ေဆးရာတြင္ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာတရားရံုးသည္ အစိုးရ၏ပူးေပါင္းပါဝင္မႈကို ရယူေဆာင္ရြက္ရပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာတရားရံုးတြင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္အတြက္ ကိုယ္ပိုင္ရဲတပ္ဖြဲ႔မရွိေသာေၾကာင့္ သက္ဆုိင္ရာအစိုးရႏွင့္ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ရပါသည္။
    စံုစမ္းစစ္ေဆးသည့္ တရားစြဲဆုိအရာရိွသည္ အေထာက္အထား မ်ားကို ရွာေဖြရသည္။
    ကိုယ္တိုင္ခံစားရသူမ်ား မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကို ေမးျမန္းသည္။ ထိုသို႔ရရွိေသာ သတင္း မ်ားကို မေပါက္ၾကားေအာင္ အထူးထိန္းသိမ္းသည္။ ထိုသို႔သတင္းေပးေသာ သူမ်ားအတြက္အႏၱရာယ္မျဖစ္ေစရန္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးထားရပါသည္။
    စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကိုစတင္ေနသည့္အခ်ိန္အတြင္း တရားစဲြဆိုအရာရွိသည္ အမႈစစ္ေဆးမည့္ တရားရံုးေတာ္ထံမွ ထိုစြပ္စဲြခံရသည့္သူကို ဖမ္းဝရမ္းေတာင္းခံႏိုင္သည္။ အကယ္၍ထိုစြပ္စဲြခံရသည့္သူသည္ အမွန္တကယ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ေလာက္သည္ဟုယံုၾကည္ရေသာ အေျခအျမစ္ရွိပါက တရားရံုးသည္ ထိုဖမ္းဝရမ္းေတာင္းခံခ်က္ကို ခြင့္ျပဳမည္ၿဖစ္သည္။ ထိုစြပ္စဲြခံရသူကို ဖမ္းဆီးအၿပီး (သို႔မဟုတ္) ထိုသူကိုယ္တိုင္က အဖမ္းဆီးခံၿပီးေနာက္ ထိုစြပ္စဲြခ်က္မ်ားကို တရားရံုးတြင္ ၾကားနာႏိုင္သည္။ ထိုတရားရံုး ၾကားနာစီရင္မႈအတြင္း စြပ္စဲြ ခံရသူအေနျဖင့္ စြပ္စဲြခ်က္မ်ားကို ျငင္းဆိုခြင့္ရွိသလို သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား တင္ျပခြင့္ရွိေပသည္။
    တရားစစ္ေဆးေနသည့္ ကာလအတြင္း စြပ္စဲြခံရသည့္သူသည္ တရားခြင္တြင္ ရွိေနရမည္။
    တရားခြင္ စစ္ေဆးေသာအဖြဲ႔သည္ တရားခြင္၏ တရားမွ်တမႈကို အထူးအေလးထားရမည္။
    စြပ္စဲြခံရသူအေနျဖင့္ တရားေရးဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားရွိသလို ခံစားရသူမ်ားႏွင့္ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကိုလဲ လံုၿခံဳေအာင္ကာကြယ္ေပးရမည္။ ခိုင္လံုေသာသက္ေသ အေထာက္အထားမ်ား ျပည့္စံုပါက တရားရံုးသည္ စီရက္ခ်က္ခ်ႏိုင္ၿပီ ျဖစ္သည္။ တရားရုံးက ခ်မွတ္သည့္အမိန္႔ကို အယူခံဝင္ပိုင္ခြင့္လည္း ရိွသည္။

    Commission of Inquiry ၏ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား

    စံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳမ်ားလုပ္ေဆာင္မည္ဆိုပါက ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို သတိျပဳရမည္။
    ၎တုိ႔မွာ-
    • စတင္စံုစမ္းၿပီဆိုပါက ထိုစံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳကို စံုစမ္းစစ္ေဆးသူႏွင့္ တရားရံုးကလဲြ၍ တျခားမည္သူကမွ် အဆံုးသတ္ခိုင္းျခင္းမျပဳႏိုင္။ သို႔ေသာ္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအေနျဖင့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ သို႔မဟုတ္ စီရင္ခ်က္ကို ေနာက္ထပ္ ထပ္တိုးႏိုင္သည့္ (၁၂)လကာလ ေရႊ႕ဆိုင္းႏိုင္သည္။
    • စံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳတခုလံုးသည္ အထူးလ်ိဳ႕ဝွက္လံုၿခံဳမွဳရွိရမည္။
    • စံုစမ္းစစ္ေဆးသူသည္ စံုစမ္းသည့္အခ်က္ကို က်ဴးလြန္ခံရေသာသူႏွင့္က်ဴးလြန္သည့္သူဘက္ အပါ အဝင္ ဘက္ႏွစ္ဘက္စလံုးကို မွ်မွ်တတစံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ရမည္။
    • စုံစမ္းစစ္ေဆးေသာသူသည္ က်ဴးလြန္သူမ်ားအေနျဖင့္ အစိုးရဖက္ကျဖစ္ေစ၊ အတိုက္အခံအဖဲြ႔မ်ားကျဖစ္ေစ၊ အျခားအဖဲြ႔မ်ားကျဖစ္ေစ အဖဲြ႔ကိုထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္းမျပဳဘဲ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ျဖစ္ေသာ ရာဇဝတ္မွဳမ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရမည္။
    • စံုစမ္းစစ္ေဆးမည္ဆိုပါက စံုစမ္းစစ္ေဆးမည့္သူသည္ ထိုအခင္းျဖစ္ပြားသည့္ႏိုင္ငံ၏အစိုးရကိုခြင့္ေတာ င္း၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးမွဳမ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။
    စံုစမ္းစစ္ေဆးမည့္သူ၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား
    • အခ်က္အလက္မ်ားကို စုေဆာင္းေကာက္ယူႏိုင္သည္။
    • ခံစားရသူမ်ားႏွင့္ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကုိ ေမးခြန္းမ်ား ေမးႏိုင္သည္။
    • အစိုးရမ်ားႏွင့္ အျခားအဖဲြ႔အစည္းမ်ားထံမွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားကုိေတာင္းခံႏိုင္သည္။
    • မိမိ စုေဆာင္းရရွိထားေသာ သတင္းမ်ားကို လံုၿခံဳစိတ္ခ်စြာ ထိမ္းသိမ္းထားပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
    • မိမိရရွိထားေသာသတင္းမ်ားအျပင္ ထိုအခ်က္မ်ားကို ေပးေသာသူမ်ားတြင္လံုၿခံဳမွဳရွိေစရန္အတြက္ လိုအပ္ေသာ လုပ္ေဆာင္ေပးမွဳမ်ား လုပ္ေဆာင္ေပးရန္ႏွင့္ ထိုသို႔လုပ္ေဆာင္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုႏိုင္သည္။
    သံသယရွိသည္ဟုယူဆရေသာသူ၏ ရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ား

    စံုစမ္းစစ္ေဆးသူသည္ က်ဴးလြန္သည္ဟု သံသယရွိေသာသူကို ေမးျမန္းေတာ့မည္ဆိုပါကထိုသူ႔ထံတြင္ ေအာက္ပါအခြင့္အေရးမ်ားရွိေၾကာင္း အသိေပးရမည္။ ၎တုိ႔မွာ-
    • -အျပစ္ရွိသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္မေျပာဆိုႏိုင္ခြင့္၊
    • -တရားလက္လြတ္ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ဖိအားေပးျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ျခင္းမွကင္းလြတ္ခြင့္၊
    • -စကားျပန္ျဖင့္ ေမးျမန္းျခင္းကို ရပိုင္ခြင့္၊
    • -ထိုသူ႔အေပၚ သံသယရွိေနေၾကာင္းကို ထိုသူအား ေျပာျပျခင္း၊
    • -မေျပာဘဲ ေနပိုင္ခြင့္၊
    • -ေရွ ႔ေနရရွိခြင့္၊
    • -ေရွ ႔ေနမငွားႏိုင္ပါက အကူအညီရရွိခြင့္၊
    • -သူကိုယ္တိုင္ကျငင္းဆိုျခင္းမဟုတ္ပါက သူ၏ေရွ႕ေနေရွ႕ေမွာက္တြင္ေမးခြန္း ေမးမႈမ်ားကို ရရွိပိုင္ခြင့္။
    စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအဆင့္ဆင့္

    • စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကုိ လုပ္ေဆာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ျခင္း၊
    • စံုစမ္းစစ္ေဆးသူအား ခန္႔အပ္ျခင္း၊
    • သက္ဆိုင္ရာအစိုးရႏွင့္ ၫွိႏိႈင္း၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္း၊
    • စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီးသည့္ေနာက္ က်ဴးလြန္သူသည္ အမွန္တကယ္ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း
    • ခိုင္လံုေသာ အေထာက္အထားမ်ား ေတြ႔ရပါက အႀကိဳခံုရံုးတြင္ ဖမ္းဝါးရမ္း ေတာင္းခံျခင္း၊
    • အႀကိဳခံုရံုးက ဖမ္းဝရမ္းထုတ္ေပးျခင္း၊ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္လာအဖမ္းခံျခင္း၊
    • အႀကိဳခံုရံုးတြင္ စဲြဆုိခ်က္မ်ားကို ၾကားနာေစျခင္း၊
    • စြပ္စဲြခံရသူက စဲြဆုိခ်က္မ်ားအေပၚ ျငင္းဆိုျခင္း၊ မိမိ၏ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို တင္ျပျခင္း၊
    • ခိုင္လံုသည့္အေထာက္အထားမ်ားရွိပါက စဲြခ်က္မ်ားကို အတည္ျပဳျခင္း၊
    • စြပ္စဲြခံရသူကို တရားရံုးတင္ျခင္း၊
    • အႀကိဳတရားရံုးက ထိုအမွဳသည္ အိုင္စီစီတြင္ တင္ႏိုင္ေသာအမႈ ျဖစ္ေၾကာင္း တင္သြင္းျခင္း၊
    • တရားစစ္ေဆးျခင္း (တရားမွ်တေသာ တရားခြင္ျဖစ္ရန္ တာဝန္ခံေစျခင္း)၊
    • တရားရံုးက စီရင္ခ်က္ခ်ျခင္း၊
    • တရားခံအေနျဖင့္ အယူခံဝင္လိုပါက အယူခံဝင္ခြင့္ကို ခြင့္ျပဳျခင္း။
    သက္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေကာက္ယူၿခင္းႏွင့္ အေရးပါမႈအပိုင္း
    သတင္းအခ်က္မ်ားရရွိရန္မွာ အိုင္စီစီအတြက္ အထူးအေရးႀကီးလွသည္။ ထိုမွသာ မွန္ကန္စြာျဖင့္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ အိုင္စီစီသည္ ၄င္းထံတင္သြင္းလာသည့္ သက္ေသအေထာက္အထား မ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္ေဆးေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိသည္။

    သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို တင္သြင္းၿခင္း အပိုဒ္(၆၉-၄)
    သက္ေသအေထာက္အထားတင္သြင္းႏိုင္မွဳရွိမရွိကို တရားရံုးေတာ္က ဆံုးျဖတ္သည္။ ထိုတင္သြင္းသည့္ သက္ေသအေထာက္အထားသည္ တရားမွ်တစြာ သံုးသပ္ႏိုင္မႈအေပၚ ထိခိုက္ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိကုိ အၿမဲေလ့လာသည္။
    ထိုသက္ေသအေထာက္အထားမ်ားသည္ အိုင္စီစီ၏ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအတိုင္းေကာက္ယူမည္။
    အကယ္၍ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားရွိေနပါက သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို မတင္သြင္းႏိုင္ပါ။ ၎တို႔မွာ-
    -ထိုသက္ေသအေထာက္အထားသည္ ခိုင္လံုမွုမရွိဟု ယူဆရသည့္အခါ၊
    -ထိုသက္ေသအေထာက္အထား တင္သြင္းျခင္းေၾကာင့္ တရားေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို အထူးထိခိုက္ သက္ေရာက္ေစမည္ဟု ယူဆရသည့္အခါ။
    အမႈကို စီရင္ရာတြင္ က်ဴးလြန္မႈေၿမာက္၊ မေၿမာက္ဆိုသည္ကို ေအာက္ပါအခ်က္ႏွစ္ခ်က္ၿဖင့္ စီရင္ေလ့ရွိသည္။ ၎တို႔မွာ-
    (၁)ရာဇဝတ္မွဳအေျခခံေသာ သက္ေသအေထာက္အထား (Crime based evidence)
    • - ထိုအမွဳသည္ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေသာအမွဳ၊ စစ္ပဲြဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မွဳႏွင့္ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မွဳဟုတ္မဟုတ္ကို ေလ့လာဆန္းစစ္ေသာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား၊
    (၂)ပတ္သက္မွဳကို ေလ့လာေသာ သက္ေသအေထာက္အထား (Linkage Evidence) တို႔ၿဖစ္ၾကသည္။
    (၁)ရာဇဝတ္မွဳအေျခခံေသာ သက္ေသအေထာက္အထား (Crime based evidence)
    က်ဴးလြန္ေသာအမွဳ၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ရွိေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကုိသက္ေသျပရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔သက္ေသျပႏိုင္ရန္အတြက္-
    • လူအေျမာက္အမ်ားအေပၚ ထိခိုက္ေစမႈ၊
    • အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ က်ဴးလြန္ေနမႈ၊
    • ျငင္းဆိုႏိုင္မႈ အားနည္းမႈ၊
    • တင္ျပမွဳမ်ားသည္ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္မ်ား ညီၫြတ္ျခင္းမရွိမႈ၊သက္ေသတဦးတည္းထံမွ ထြက္ဆိုခ်က္အမ်ိုးမ်ိဳး ထြက္ဆိုေနမႈ။
    ရာဇ၀တ္မႈအေၿခခံေသာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ေကာက္ယူရာတြင္ လိုအပ္သည့္ အေၿခခံအခ်က္မ်ား
    -၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေန႔မ်ားမွစ၍
    • -အခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာ၊
    • -ရာဇဝတ္မွဳအမ်ိဳးအစား၊
    • -ခံရသည့္သူ အေရအတြက္၊
    • -ခံရေသာသူမ်ား၏ ႏိုင္ငံသား၊ တိုင္းရင္းသား၊ လူမ်ိဳး၊ လိင္၊ႏိုင္ငံေရး သို႔မဟုတ္ဘာသာေရးအုပ္စု၊
    • -က်ဴးလြန္ေသာသူ သို႔မဟုတ္ အုပ္စု အေၾကာင္း (တပ္ဖဲြ႔၊ ယူနီေဖာင္း)၊
    • -က်ဴးလြန္ခ်ိန္တြင္ က်ဴးလြန္သူမ်ားက ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္ (ခံရေသာသူမ်ားကိုမုန္းတီးမွဳရွိရွိျဖင့္ ပစ္မွတ္ထားလုပ္ေဆာင္မွဳကို ေပၚလြင္ေစေသာ ေျပာဆိုခ်က္မ်ား)
    ရာဇ၀တ္မႈအေၿခခံေသာ သက္ေသအေထာက္အထားေကာက္ယူရာတြင္ အသံုးၿပဳႏိုင္ေသာအၿခားအေထာက္အထားမ်ား

    • -ၿဂိဳလ္တုသတင္းဓာတ္ပံုမ်ား
    • -ရာဇဝတ္မွဳက်ဴးလြန္ေနသည့္ ဓာတ္ပံုမ်ား၊ ဗြီဒီယိုမ်ား၊အသံဖမ္းထားေသာအေခြမ်ား၊
    • -အျခားအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၏ တင္ျပမွဳမ်ား၊
    • -ေဆးမွတ္တမ္းမ်ား၊
    • -သံတမန္မ်ား၊ သတင္းဌာနမ်ား၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖဲြ႔မ်ားႏွင့္
    • -ကုလသမဂၢဆိုင္ရာဝန္ထမ္းမ်ား၏ အစီရင္ခံစာမ်ား၊
    • -လူေသမွတ္တမ္း၊ သခ်ိဳင္းမ်ား၊
    မ်က္ျမင္သက္ေသတဦးခ်င္းထံမွ စံုစမ္းရရွိလာေသာအခ်က္မ်ားကို စုေဆာင္း၍ သံုးသပ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ ေလ့ရွိသည္။ ထိုအမွဳမ်ားကို ဇယားမ်ားဆဲြ၍ ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ အခင္းျဖစ္ပြားရာ ေနရာ၊ အခ်ိန္၊ ထိခိုက္ခံစား ရေသာသူမ်ား၊ က်ဴးလြန္သည့္အမွဳမ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ကဲြကဲြျပားျပား ျမင္ႏိုင္မည္။ ထို႔အျပင္ က်ဴးလြန္သူ မ်ားသည္ တဦးထဲကက်ဴးလြန္ျခင္းလား၊ အုပ္စုလိုက္ က်ဴးလြန္ျခင္းလား ဆိုသည္ကို သိသာ ထင္ရွားေစႏိုင္မည္။ ထိုသို႔ လုပ္ေဆာင္ျခင္းေၾကာင့္ က်ဴးလြန္မွဳသည္ ပမာဏအေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္မ်ားေၾကာင္း သက္ေသျပလာႏိုင္သည္။ က်ဴးလြန္သည္႔အမွဳ၏ ေနာက္ခံလႈံ႕ေဆာ္ခ်က္မ်ားမွာပိုမိုေပၚလြင္လာသည္။ က်ဴးလြန္ သည့္သူ သို႔မဟုတ္ အုပ္စုမ်ားကို ပိုမို သက္ေသျပႏိုင္သည္။ထိုက်ဴးလြန္မွဳသည္ တေနရာထဲတြင္ က်ဴးလြန္ ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ေနရာအႏွံ႔အျပားတြင္ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္းဆိုသည့္အခ်က္ကို ပိုမိုထင္ရွားေစ သည္။ အကယ္၍လိုအပ္သည့္အခ်က္မ်ား ရွိေနခဲ့ပါက ထိုအခ်က္မ်ားကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိလာေစႏိုင္သည္။
    (၂)ပတ္သက္မွဳကို ေလ့လာေသာ သက္ေသအေထာက္အထား (Linkage Evidence)
    ယခုသက္ေသအေထာက္အထားမ်ားသည္ က်ဴးလြန္သူကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ယခု က်ဴးလြန္ေသာသူ သို႔မဟုတ္ အုပ္စုသည္ အျခားအထက္အရာရွိမ်ားႏွင့္ မည္ကဲ့သို႔ ဆက္ႏြယ္ပတ္သက္ေနသည္ ဆိုသည့္ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကုိရွာေဖြစံုစမ္းျခင္းျဖစ္သ ည္။
    ပတ္သက္မွဳကို ေလ့လာေသာ သက္ေသအေထာက္အထားအမ်ိဳးအစားမ်ား
    • -က်ဴးလြန္ေသာသူႏွင့္ အထက္အရာရွိတို႔၏ တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ပတ္သက္မွဳ (ဥပမာ-ထိုသူမ်ားအၾကား တိုက္ရိုက္ ဆက္သြယ္ေျပာဆိုမွဳ)၊
    • -က်ဴးလြန္ေသာသူႏွင့္ အထက္အရာရွိမ်ား၏ တပ္ဖဲြ႔အုပ္ခ်ဳပ္မွဳပံုစံဆက္စပ္မွဳ (ဥပမာ-တပ္ဖဲ႔ြဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အမိန္႔စီးဆင္းမွဳ၊ နာခံမွဳအေထာက္အထားမ်ား၊ အထက္ေအာက္အမိန္႔ေပးမွဳ၊ လိုက္နာမွဳ အစီရင္ခံမွဳပံုစံမ်ား)၊
    • -ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္မွဳႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ခ်မွတ္ထုတ္ျပန္ထားေသာ ေပၚလစီမ်ားအၾကားသက္ဆိုင္ ေနမွဳ၊
    • -ထိုျပစ္မွဳမ်ားက်ဴးလြန္ေၾကာင္းကို သက္ဆိုင္ရာအရာရွိက သိရွိသည္ကို ေဖာ္ျပႏိုင္မွဳ၊
    ပတ္သက္မွဳကို ေလ့လာေသာ သက္ေသအေထာက္အထား ဥပမာမ်ားမွာ-

    • -တရားဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား (စစ္တပ္၏ ဖဲြ႔စည္းပံု စစ္အဂါၤစဥ္မ်ား၊ စစ္တပ္၊ရဲတပ္ဖဲြ႔မ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔ အၾကားဆက္သြယ္မွဳ)၊
    • -စစ္ဘက္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အထားမ်ား ( က်ဴးလြန္ေသာသူႏွင့္ ၄င္းအေပၚအမိန္႔စီးဆင္းမွဳ ယႏၱယားပံုစံမ်ား၊ တာဝန္ခံအုပ္ခ်ဳပ္ပံု လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္)၊
    • - အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား (က်ဴးလြန္မွဳ၊ က်ဴးလြန္သူႏွင့္၄င္းအေပၚ အမိန္႔ေပးေသာသူႏွင့္ ထိုသူ၏ အဆင့္မ်ား)၊
    • -အစိုးရအရာရွိမ်ား၏ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္ ( သတင္းဌာနမ်ားတြင္အစိုးရေပၚလစီႏွင့္ပတ္သက္၍ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမွဳမ်ား)၊
    • -အျခားသူမ်ားက လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္မ်ား ( သတင္းသမားမ်ား၊သံတမန္မ်ား၊ အစိုးရ ႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္သည့္အဖဲြ႔မ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား၊ ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ထိုအမွဳႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေခါင္းေဆာင္တာဝန္ရွိသူမ်ားအားထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခ်က္မ် ား)၊
    • -ၾကားျဖတ္ ဖမ္းယူရရွိသည့္သတင္းမ်ား၊
    • -ကြၽမ္းက်င္သူမ်ား၏ အစီရင္ခံတင္ျပခ်က္မ်ား။ စသည္တို႔ၿဖစ္ပါသည္။
    Last edited by SLADE; 12-25-2012 at 04:42 PM.
    Reply With Quote   

  2. toHk;0ifvSaom þpmydk'ftwGuf azmfjyyg rdwfaqG 8 OD;rS aus;Zl;wif&SdMuygonf


Posting Permissions

  • You may not post new threads
  • You may not post replies
  • You may not post attachments
  • You may not edit your posts